سفالگری کلپورگان سیستان و بلوچستان

سفالگری کلپورگان سیستان و بلوچستان به اعتقاد اهل فن پیشینه‌ی چندین هزار ساله دارد. سه روستای کلپورگان، کوهمیتَگ و هولَنچَکان از اصلی‌ترین مراکز سفالگری این استان است. از این میان سفال کلپورگان از شهرت و اصالت بیشتری برخوردار است و با نام منطقه شناخته می­‌شود.

روستای کلپورگان

این روستا در 390 کیلومتری زاهدان و در نزدیکی مرز کشور پاکستان قرار دارد. سفال­ های این منطقه شباهت بسیاری به سفالینه‌های به دست آمده از کاوش‌های باستان­ شناسی هزاره‌ی سوم پیش از میلاد دارد. ویژگی منحصر به فرد سفال­ این منطقه این است. که شیوه‌ی ساخت آن از هزاره‌­های قبل تا به امروز تغییر چندانی نداشته. و هنرمندان سفالگر که عمده‌ی آنان زنان با ذوق این منطقه هستند. بدون استفاده از چرخ سفالگری و با دست به ساخت این سفالینه‌ها مشغولند. نقوش سفالگری کلپورگان ریشه‌ی چندین هزار ساله دارد و عمدتاً شامل نقوش هندسی و انتزاعی است.

ویژگی سفالگری کلپورگان

سفال کلپورگان فاقد لعاب است. و خاک مورد استفاده در آن را مردان بلوچ از منطقه‌ایی به نام “مش­کوتک” واقع در دو کیلومتری روستا تهیه می­‌کنند. جنس خاک این منطقه به صورتی است. که پس از پخت به رنگ قرمز در می‌آید. و این نکته هم یکی از وجوه تمایز­ سفال این منطقه از سایر سفالینه­‌های ایران است.

سفالگری کلپورگان به چه صورت است؟

پس از ساخت ظروفِ گِلی آنها را به مدت ده روز در معرض نور خورشید قرار می­‌دهند تا کاملاً خشک شود. پس از خشک شدن سفالینه­‌ها نقش ­زدن بر روی آن­ها آغاز می­­‌شود. رنگ نقوش قهوه‌ای مایل به قرمز است. و پس از پخت به رنگ سیاه در می­‌آید. رنگ مورد استفاده رنگی معدنی است. که از سنگی به نام “تیتوک” به دست می‌­آید. این سنگ در منطقه‌ی “تپه ­آچار” از توابع شهرستان زابل تهیه می‌­شود. و شیوه کار به این صورت است. که سنگ را بر روی تخته سنگ بزرگی می‌سایند. و از پودر حاصل از سایش به همراه کمی آب دوغاب درست می­‌کنند. و سرانجام با چوب نازک درخت خرما نقش‌های کهن بر سفالینه‌ها نقش می­‌بندد.

در مرحله‌ی نهایی سفالگری کلپورگان ظروف را در سه نوبت در داخل کوره‌های سنتی که به صورت گودالی در زمین حفر شده است­ می‌پزند و آماده می‌کنند. سفال کلپورگان اغلب به شکل کاسه، کوزه، جام، قدح، پارچ و لیوان ساخته می‌شود. روستای کلپورگان در سال 1396 به عنوان موزه‌ی زنده سفال ثبت جهانی شد و همچنین توسط شورای جهانی صنایع دستی عنوان نخستین روستای سفالگری جهان را کسب کرد.

برای اطلاع از انواع محصولات صنایع دستی سیستان و بلوچستان به قسمت فروشگاه سایت نقش بلوچ مراجعه کنید.